Veerdelig tandzaad

Veerdelig tandzaad               
Bidens tripartita
Composietenfamilie
---------------------------------------------------------------
Veerdelig tandzaad is een pionier van natte, voedselrijke grond. Het zaad kiemt gemakkelijk op open plekken langs waterkanten en op slootbagger.
Het lijkt erop dat het inheemse veerdelig tandzaad concurrentie ondervindt van zwart tandzaad. Deze plant is in de 19e eeuw uit Noord-Amerika gekomen en meer en meer verspreid geraakt over Europa. Ook in stedelijke gebieden is het inmiddels een gewone plant geworden.
Zwart tandzaad kan met minder vocht toe dan veerdelig tandzaad waardoor het een ruimere keuze heeft uit vestigingsplaatsen. Bovendien produceert het per plant meer nootjes dan veerdelig tandzaad. Beide factoren werken in zijn voordeel.

Tandzaadsoorten hebben aan hun nootjes 2 – 5 naalden met weerhaakjes. De nootjes blijven met de haakjes aan dierenvachten en kleding hangen en zo raken de planten verspreid. Nootjes die in het water terecht komen, kunnen aan de kieuwen van vissen blijven haken. Aan die naalden met haakjes, die je met wat fantasie ook tanden kunt noemen, hebben ze hun Nederlandse naam te danken.
De geslachtsnaam ‘Bidens’ komt van ‘bidentis’, dat tweetandig betekent. De soortaanduiding ‘tripartita’  betekent driedelig en heeft betrekking op de bladvorm.

In Ulvenhout wordt tandzaad ‘wild wormkruid’ genoemd. Dat zal wel te maken hebben met het gebruik van de plant in vroeger tijden als wormafdrijvend middel. Voor veel meer ziekten en kwalen was veerdelig tandzaad een remedie. De literatuur noemt vooral nierkwalen, long- en leverproblemen en het gebruik als koortsverdrijver. De rook van brandende planten verdreef vliegen en wespen.
Tenslotte leverden de bloemen nog een gele kleurstof op.

Bloem Bloemhoofdje met alleen buisbloemen, geel. Omwindselblaadjes geelbruin. Elk hoofdje staat aan het einde van een stengel. Zie foto 2.
Hoogte 0,30 – 0,90 m.
Bloeitijd Juli – september.
Blad Veervormig, tegenoverstaand. De deelblaadjes zijn aan de voet verbonden door een vleugelrand. Zie foto 3.
Stengel Rechtopstaand, sterk vertakt, rood aangelopen.
Vruchten Zijdelings afgeplatte nootjes met 2-4 naalden. Zie foto 4.
Overig Eenjarige plant, sterft voor de winter af.
Standplaats Voedselrijke, natte grond.
In Breda Langs De Mark en de Aa of Weerijs, waterpartijen in de Hoge Vugt, aan de waterlijn.
Vergelijk Zwart tandzaad (Bidens frondosa). Deze plant is hoger en slanker en heeft geen gevleugelde bladsteel.

 

Een samenwerking van IVN Mark&Donge en KNNV Breda